Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939- 1945) - Phần 2

BÀI 16

PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939- 1945)

NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA RA ĐỜI - PHẦN 2

I. TÌNH HÌNH VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM 1939 - 1945

II. PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC TỪ THÁNG 9/1939 ĐẾN THÁNG 3/1945

4.Chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền

a, Xây dựng lực lượng cho cuộc khởi nghĩa vũ trang

- Xây dựng lực lượng chính trị:

+ Xây dựng mặt trận Việt Minh, vận động quần chúng tham gia mặt trận. Nhiều tỉnh Bắc Kì, các Hội phản đế đã chuyển thành các Hội cứu quốc và nhiều tổ chức cứu quốc mới được thành lập.

+ Cao Bằng là nơi thí điểm xây dựng các Hội cứu quốc, cơ sở của Mặt trận Việt Minh. Năm 1942, khắp các châu của tỉnh Cao Bằng đều có Hội cứu quốc, trong đó có ba châu hoàn toàn.

+ Năm 1943, Đảng đã cho ra đời Đề cương văn hóa Việt Nam. Năm 1944, Đảng Dân chủ và Hội Văn hóa Cứu quốc Việt Nam thành lập.

+ Tăng cường vận động binh lính và ngoại kiều dân chủ tham gia mặt trận.

- Xây dựng lực lượng vũ trang:

+ Lực lượng vũ trang đầu tiên của cách mạng Việt Nam là Đội Du kích Bắc Sơn.

+ Năm 1941, các Đội Du kích Bắc Sơn thống nhất với nhau thành Trung đội Cứu quốc quân I (2/1941), Trung đội Cứu quốc quân II (9/1941).

+ Tại Cao Bằng, cuối năm 1941 Nguyễn Ái Quốc thành lập đội tự vệ vũ trang để chuẩn bị cho việc xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân.

- Xây dựng căn cứ địa:

Căn cứ địa Bắc Sơn- Vũ Nhai và Cao Bằng là hai căn cứ địa cách mạng đầu tiên.

b, Gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền

- Đầu 1943, cuộc chiến tranh thế giới thứ hai chuyển sang giai đoạn mới có lợi cho cách mạng. trước tình hình đó Đảng đã gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền.

- Từ 25-28/2/1943, Hội nghị Thường vụ Ban Chấp Hành Trung ương Đảng họp tại Võng La (Đông Anh) đề ra kế hoạch chuẩn bị toàn diện cho cuộc khởi nghĩa vũ trang.

- Ngày 22/12/1944 Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân ra đời. Sau hai ngày đã đánh thắng liên tiếp hai trận tại Phay Khắt và Nà Ngần (Cao Bằng)

III. KHỞI NGHĨA VŨ TRANG GIÀNH CHÍNH QUYỀN

1. Khởi nghĩa từng phần (tháng 3 đến giữa tháng 8 - 1945)

 a, Hoàn cảnh

*Thế giới

-  Đầu năm 1945, Liên Xô truy đuổi phát xít Đức về Béc lin đã giúp một loạt các nước Đông Âu giải phóng.

- Ở châu Á – Thái Bình Dương, quân Nhật thất bại nặng nề trước những đòn phản công của Đồng minh.

- Ở Đông Dương, quân Pháp chuẩn bị chờ thời cơ phản công Nhật. Mâu thuẫn Pháp – Nhật rất gay gắt. Đêm ngày 9/3/1945 Nhật đảo chính Pháp. Pháp chống cự yếu ớt rồi nhanh chóng đầu hàng Nhật.

* Trong nước

- Tối 09/03/1945, Nhật đảo chính Pháp, Pháp đầu hàng. Nhật tuyên bố : “giúp các dân tộc Đông Dương xây dựng nền độc lập”, dựng Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim, đưa Bảo Đại làm “Quốc trưởng”. Thực chất là độc chiếm Đông Dương, tăng cường vơ vét, bóc lột và đàn áp dã man những người cách mạng.

-  Ngày 12/03/1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị: “Nhật – Pháp bắn nhau và hành đông của chúng ta”, nhận định :

    + Kẻ thù chính của nhân dân Đông Dương là  phát xít Nhật.

    + Khẩu hiệu: “Đánh đuổi phát xít Nhật”.

    + Thay khẩu hiệu “Đánh đuổi phát xít Nhật – Pháp” bằng “Đánh đuổi phát xít Nhật”.

   + Hình thức đấu tranh:  từ bất hợp tác , bãi công, bãi thị đến biểu tình thị uy, vũ trang du kích và sẵn sàng chuyển qua tổng khởi nghĩa khi có điều kiện .

-  Chủ trương “Phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước mạnh mẽ làm tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa”.

b. Khởi nghĩa từng phần, chuẩn bị tiến tới tổng khởi nghĩa.

- Ở căn cứ địa Cao - Bắc - Lạng, Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân và Cứu quốc quân phối hợp với lực lượng chính trị của quần chúng giải phóng hàng loạt xã, châu, huyện, chính quyền nhân dân được thành lập.

- Ở Bắc Kỳ,và Bắc Trung Kỳ  trước nạn đói trầm trọng, Đảng chủ trương “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói”, đáp ứng nguyện vọng cấp bách của nông dân, tạo thành phong trào đấu tranh mạnh mẽ chưa từng có. Việt Minh lãnh đạo quần chúng nổi dậy ở Tiên Du  (Bắc Ninh), Bần Yên Nhân (Hưng Yên).

- Ở Quảng Ngãi, tù chính trị ở nhà lao Ba Tơ nổi dậy, lập chính quyền cách mạng, tổ chức đội du kích Ba Tơ. Hàng ngàn cán bộ cách mạng bị giam trong nhà tù ở Hà Nội, Buôn Mê Thuột, Hội An đấu tranh đòi tự do, nổi dậy phá nhà giam, ra ngoài hoạt động.

- Ở Nam Kỳ, Việt Minh hoạt động mạnh mẽ ở Mỹ Tho, Hậu Giang.

2. Sự chuẩn bị cuối cùng trước ngày tổng khởi nghĩa

- Từ ngày 15 đến 20/4/1945, Hội nghị quân sự cách mạng Bắc kỳ quyết định:

+ Thống nhất các lực lượng vũ trang, phát triển hơn nữa lực lương vũ trang và nửa vũ trang.

+ Mở trường đào tạo cấp tốc cán bộ quân sự và chính trị;

+ Phát triển chiến tranh du kích, xây dựng căn cứ địa kháng Nhật, chuẩn bị  Tổng khởi nghĩa khi thời cơ đến, Ủy ban Quân sự cách mạng Bắc Kỳ được thành lập.

+ Ngày 16-4-1945 Ủy Ban dân tộc giải phóng Việt Nam và Ủy Ban Dân tộc giải phóng các cấp thành lập.

+ 15/05/1945, Việt Nam cứu quốc quân và Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân  thống nhất thành Việt Nam giải phóng quân.

+ 5-1945 Bác Hồ chọn Tân Trào ( Tuyên Quang ) làm trung tâm chỉ đạo phong trào cách mạng trong cả nước .

- 04/06/1945 thành lập Khu giải phóng Việt Bắc và một số vùng thuộc các tỉnh lân cận Bắc Giang, Phú Thọ, Yên Bái, Vĩnh Yên. Tân Trào được chọn làm thủ đô. Ủy ban lâm thời Khu giải phóng được thành lập. Khu giải phóng Việt Bắc trở thành căn cứ địa chính của cách mạng cả nước và là hình ảnh thu nhỏ của nước Việt Nam mới

=> Như vậy, đến trước tháng 8/1945, lực lượng cách mạng Việt Nam đã chuẩn bị chu đáo và đang từng bước khởi nghĩa, sẵn sàng cho một cuộc tổng khởi nghĩa khi thời cơ xuất hiện.

                                                                         HẾT